ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΠΛΑΣΕΙΣ
Αφορμή για τον εικαστικό δημιουργό υπήρξε η αποκάλυψη μιάς ομάδας επιστρωμένων και με τα χρόνια λησμονημένων τοιχογραφιών που βρέθηκαν στο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, στην Τήνο. Για έναν καλλιτέχνη, τέτοιου είδους αφορμές δεν είναι συμπτωματικές, αφ΄ης στιγμής ενυπάρχει ο ανάλογος προβληματισμός και υφίσταται η δυνατότητα μετάπλασης των ερεθισμάτων που στην συγκεκριμένη περίπτωση δέχτηκε ο Γιώργος Παστάκας. Πρόκειται για έναν έμπειρο, επιδέξιο, ευφάνταστο και καλλιεργημένο ζωγράφο, με πλείστες πνευματικές και αισθητικές ανησυχίες γύρω από την παράδοση και τις εκσυγχρονισμένα ανανεωτικές της εκφραστικές διαστάσεις.Για την βυζαντινή αρχαιολογία, η αποκάλυψη των τοιχογραφιών του Προφήτη Ηλία της Τήνου, υπήρξε ιδιαίτερα σημαντική. Η χρονολόγηση, μετά την αποκατάσταση όσων σπαραγμάτων βρέθηκαν, τα ανήγαγε στον 14 ο αιώνα μ. Χ. και στην Παλαιολόγεια Αναγέννηση. Πρόκειται για σπάνια δείγματα μιάς ξεχωριστής ζωγραφικής για το Αιγαίο και ειδικά για την συγκεκριμένη νησιωτική περιοχή, γεγονός που προσφέρει στους επιστήμονες την δυνατότητα να αναθεωρήσουν ριζικά τις απόψεις τους, ξαναγράφοντας ορισμένα κεφάλαια για την έκταση και την σημασία των αναμορφωτικών αλλαγών που εμφανίστηκαν έναν αιώνα ακμαίο, πριν να χαθεί κατά τον επόμενο, η Βασιλεύουσα.
Ο Γιώργος Παστάκας παρακολούθησε βήμα προς βήμα την σταδιακή αποκάλυψη και την συντήρηση εκείνων των τοιχογραφιών. Βίωσε όλες τις διαδικασίες από κοντά. Και όχι μόνον. Συμμετείχε εκεργά στην σύνολη προσπάθεια. Ηρθε σε άμεση επαφή με τους ασβεστωμένους τοίχους την ώρα που σταδιακά μεταμορφώνονταν, αποκτώντας ιστορία και παρελθόν που τους έδινε ταυτότητα. Εζησε την αγωνία και τα ερωτηματικά που αναφύονταν σε κάθε περίπτωση, καθώς έρχονταν στο φως κομμάτια με πινελιές και χρώματα, με σχέδια και γραφές από ονόματα αγίων, μέρη από τα ιμάτια, τα πρόσωπα και τα σώματά τους, τμήματα από τις στάσεις ή τις θέσεις τους στον τοίχο, μαζί με τα κομμάτια από φωτοστέφανα και λεπτομέρειες λειψές, θαμμένες κάτω από τον ασβέστη. Ο Γιώργος Παστάκας δεν παρακολούθησε ως θεατής την διαδικασία, αλλά ως ένας αισθαντικός αποδέκτης συμμετείχε διαδραστικά στις διαδοχικές φάσεις και το ύφος της ατμόσφαιρας, η οποία τον παρακίνησε να μεταδώσει τις μεταισθήσεις της στα δικά του έργα.Οι εικαστικές του συνθέσεις, φιλοτεχνημένες μέσα από τα λαμπερά και φωταυγή χρώματα του λινέλαιου, διακρίνονται για τις δυναμικά συνθετικές τους αρετές, όπως επίσης για τις αντιθετικές και άλλοτε συμπληρωματικές εναρμονίσεις των τόνων τους, που ζωντανεύουν τις φόρμες, αφήνοντας ανάγλυφη την γραφή της πινελιάς τους. Τα θέματα του Γιώργου Παστάκα διαμορφώνονται με εσωτερική συνέπεια, με ρευστότητα και ένα είδος ¨μουσικότητας¨, που έχει πηγάσει από τις μορφές και τα κτίσματα τα οποία παρατήρησε, βίωσε και συναναστράφηκε μαζί τους κατά την διάρκεια των ωρών και τις μεταλλαγές των συνθηκών, μέσω των οποίων απέκτησε τις εμπειρίες του. Οι μεταλλαγές (μικρότερες ή μεγαλύτερες), αφ0ρ0ύσαν επιπλέον τους τρόπους οπτικής και συναισθαντικής προσβασιμότητας των όψεων της εκκλησίας, των εντός και των εκτός αυτής χώρων. Συμπληρώθηκαν, με τους ανθρώπους που στο μεσοδιάστημα συνάντησε, τις καταστάσεις στις οποίες μυήθηκε, τα αντικείμενα με τα οποία ¨συνομίλησε¨, όλα όσα στην Τήνο περιεργάστηκε, καθώς στοχαζόταν, αναθυμόταν, δημιούργησε συνειρμούς και περιδιάβαινε τον περιβάλλοντα χώρο των αναλογιών, των ρυθμών, των ηχητικών ανακρουσμάτων και των αντανακλάσεων.
Με βάση αυτές του τις εμπειρίες, ο Γιώργος Παστάκας απέδωσε τους δικούς του ¨Τηνιακούς Εσπερινούς¨, μέσα από έναν κύκλο 76 ημερών. Ο θεατής περιδιαβαίνει και αφουγκράζεται, βλέπει και διαλογίζεται μαζί με τον ζωγράφο, τις ώρες ¨Λίγο μετά την Μετάληψη¨ή ¨Λίγο πριν τον Εσπερινό¨, με την ¨Γερόντισσα στο στασίδι¨, άλλοτε με κάποια ¨Μοναχή¨ συντροφία με μια γάτα, στο προαύλειο χώρο ή στην ¨Εξοδο του Μοναστηριού¨. Πρόκειται για την οικεία αλλά και άγνωστη σε μας Τήνο, που ο Γιώργος Παστάκας μας αποκαλύπτει τις διάφορες πτυχές και διαδρομές της στον χώρο και στον χρόνο, καθώς εξερευνά και μας υποβάλλει ένα ιδιάζον κλίμα. Κλίμα προσήλωσης, αναμονής και αναπάντεχων οπτικών επεισοδίων που διαφεύγουν από το γρήγορο βλέμμα. Αντικρίζουμε μια εσωτερική περιήγηση και αποκάλυψη των αναβαθμών που εικαστικά μεταδίδονται μέσα από στενά μονοπάτια, τα οποία θυμίζουν τους ψυθίρους της προσευχής κι άλλοτε πάλι τις γωνιές τις οποίες ο ήλιος δημιουργεί με τις ερριμμένες του σκιές, ανασχηματίζοντας το τοπίο. Ενα τοπίο, που σχηματίζεται μέσα από την ποικιλομορφία και τις παραδοξότητες ή τα απροσδόκητα της πραγματικότητας, η οποία αντιστοιχεί στις διεργασίες του υποσυνείδητου, εκεί όπου όλα μετατίθενται, μεταμορφώνονται κι αλλάζουν, με βάση τις αναμοχλευόμενες μνήμες και τις συνεχόμενες ριπές των νωπών εντυπώσεων.
Η πινελιά, στην ενότητα αυτή των έργων του Γιώργου Παστάκα, είναι χυμώδης, ρευστή, με πυκνότητα υλική και με αναγλυφικότητα που αποτυπώνει την ρυθμική κίνηση της χειρονομίας. Μιας χειρονομίας που διασυνδέει, διαπλέκει αλλά και διαφοροποιεί σχήματα, όγκους, τονικότητες, αντιθέσεις και σκιές, μέσα από έναν ενεργητικό διάλογο μεγεθών, αποστάσεων και αναλογιών, οι οποίες σημασιολογούνται με βάση το πηγαίο και αδιαμεσολάβητο συναίσθημα. Το συναίσθημα αυτό ανάγεται σε ένα μείγμα κραδασμών, στο υπέδαφος του οποίου ενώνονται τα πρωθύστερα με τα παρεπόμενα γεγονότα και οι προσδοκίες με τα αινίγματα, όλων εκείνων των μικρών ή των μεγαλυτέρων ¨συμβάντων¨που παρατηρεί και εικαστικά μεταπλάθει ο ζωγράφος.Η αφαιρετική κι εξπρεσιονίζουσα γραφή του καλλιτέχνη έχει ενσωματωμένα και μετουσιωμένα στοιχεία από την γλώσσα του Παρθένη, του Παπαλουκά και του Van Gogh, φιλτραρισμένα ωστόσο μέσα από το ιδιάζον προσωπικό του ύφος και τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των δικών του διατυπώσεων.
La découverte des fresques muraux oubliés par le temps dans la chapelle du prophète Elias, à Tinos, fut le début de cette création. Pour un artiste de telles occasions ne sont pas symptomatiques, une fois la problematique existante et la possibilité de reconstitution des stimulations, reçus par Giorgos Pastakas. Il s'agit d'un peintre cultivé, expère, ingénieux, plein d'imagination, aux nombreuses préoccupations spirituelles et esthétiques particulièrement au sujet de la tradition et de sa réforme aux dimentions expressives et modernisées.
Georgios Pastakas a suivi étape par étape, la révélation progressive de ces fresques. Il a été témoin de toute la procédure. Il a participé à l'effort global. Il entra en contact direct avec les murs blanchis à la chaux et a suivi le travail de restauration, en ajoutant une identité à l'histoire. Il a vécu l'angoisse et les questions qui ont submergés, au fur et à mesure que des couleurs, des formes et des écritures des noms des saints, des partis des robes, des visages et des corps, se déteraient de la chaux. Giorgos Pastakas n'a pas été simple spectateur de cette procédure, mais un récepteur sensible qui a contribué aux différentes phases de cette atmosphère révélatrice, qui l'a poussé à nous transmettre ses sensations à son propre oeuvre.
[...] Les sujets de Giorgos Pastakas se transforment avec consistance intérieure, par une fluidité et une "musicalité" en oeuvres d'art.
L'artiste s'est laissé influencer par les formes et les édifices qu'il a vu, a vécu et est rentré en contact, pendant les heures de son séjour et les transformations des situations desquelles il a puisé ses expériences. Les tranformations (petites ou grandes) qu'il a vecu ont affaire aux regards différents et à l'accessibilité émotionnelle des aspects de l'église, de son intérieur et son extérieur. Elles ont été forgées par les personnes que le peintre a rencontré pendant cette période, les situations qu'il a vécu, les objets avec lesquels il a "parlé" et tout ce qu'il a rencontré à Tinos [...] Giorgos Pastakas dans ses "Vêpres de Tinos", dans son cycle de 76 jours fait connaitre au spectateur son itinéraire et le fait écouter et voir à travers son travail, les heures " Peu de temps après la communion " " Peu de temps avant les vêpres", " la Vieille - Yerontissa" ¨ [...] . Il s'agit de Tinos, la bien connue à tous mais en même temps inconnue, vue par le nouveau regard de George Pastakas qui nous révèle ses différentes facettes et ses nouveaux chemins dans l'espace et le temps, en explorant un climat bien précis. Climat de recuillement, d'attente aux incidents visuels imprévus qui échappent au regard rapide. Nous sommes temoins d'une vision ésoterique et d'une révélation des graduations transmises d'une part par les chemins étroits, qui font penser aux prières proférées à voix basse, et d'autre part par les angles créées par le soleil qui module le paysage. Un paysage formé dans la diversité et les imprévus de la réalité, ce qui correspond aux processus de l'inconscient, où tout se transfère, se transforme et change, sur la base des souvenirs et des rafales consécutives de nouvelles impressions. L'écriture dans cette unité d'ouvrages de Giorgos Pastakas est juteuse, fluide, avec une densité de matériel et des réliefs qui reflètent le mouvement rythmique du geste. Un geste qui uni, entrecroise et en même temps différencie les formes, les volumes, les tons, les contrastes et les ombres, à travers un dialogue actif des volumes, des distances et des proportions, qui ont comme point de départ l'émotion de l'artiste.[...]
L'écriture abstraite et "expressionisate" de l'artiste a intégré des éléments acquis par le langage de Parthenis, de Papaloukas et de Van Gogh, cependant filtrée par le style personnel propre à Pastakas[...].
Giorgos Pastakas à travers son œuvre, élargi notre champs de vue en nous faisant temoins d' un microcosme de chuchautements[...]. Il dépeint l'écho des actions et l'envergure des événements de l'ephemère, où la dimention du temps est dépassée. Des formes qui naissent des vibrations rythmiques, et vice versa, dans ce développement à double sens qu'acquierent les relations sémantiques et les effets de sa touche, nous voyons l'horizon se transformer en surface et la surface avoir une profondeur de vision qui s'ouvre dans l'éclat du jour, ou dans les hémitones de l'après midi. Toutefois, ce que la peiture de Giorgos Pastakas nous transmet, est le silence de transformation d'une sensation différente du lieu et du temps en un paysage éclairé par le soleil, un paysage méditarranéen, plein de sel et de mystère qui s'évapore difficilement.
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire